چگونه از آثار نمايشي اقتباس سينمايي کنيم
يما يوشيج پدر شعر نو
پدر شعر نو علي اسفندياري متخلص به نيما يوشيج، فرزند ابراهيم خان اعظم السلطنه نوري در دهكده يوش از بخش بلده
شهرستان نور متولد شد.
خواندن و نوشتن را نزد آخوند ده فرا گرفت. در مدرسه عالي سن لوئي تهران به ادامه تحصيل پرداخت. با آموختن زبان فرانسه با ادبيات غرب آشنا شد. نيما در شرح احوال خود مي‌نويسد: « آشنايي با زبان خارجي ، راه تازه‌اي پيش چشم من گذاشت». اولين اثر وي در سال 1300 هجري به نام « قصه رنگ پريده » منتشر شد. او مبتكر سبكي نو در شعر پارسي است كه به نام "شعر نو" معروف شده است.
او در سال 1301 سرآغاز شعر نو، افسانه را منتشر ساخت و چند سال بعد يعني در سال 1305 شعر خانواده سرباز را سرود.
نيما شغل آموزگاري را در سال 1309 يعني زماني كه 33 سال داشت در مدرسه حكيم نظامي آستارا آغاز كرد كه آن دوران در تحول فكري نيما بسيار حائز اهميت است. لازم به ذكر است او در سالهاي نوجواني به تشويق استادش « نظام وفا » به سرودن شعر پرداخت.
بايد خاطر نشان ساخت كه يادداشت‌هايي به صورت پراكنده در سالهاي 1301 الي 1314 از وي به جاي مانده است.
مجموعه اشعار وي به نامهاي قصه رنگ پريده، اي شب، منت دونان، شير، چشمه كوچك. يادگار، انگاسي. بز ملاحسن، گل ناز دار، خاركن، روباه و خروس، به ياد وطنم ... توسط تورج قوچاني جمع آوري گشت.
از زمان مشروطيت به بعد به ويژه از زمان روي كار آمدن رضاخان تا اتمام دوره حكومت او، شاعران بي‌پروا و واقع گرا و حتي رومانتيك سياست سرا مورد قلع و قمع قرار گرفتند. براي مثال عشقي و فرخي جان خود را از دست مي‌دهند، عارف قزويني خانه نشين مي‌شود و در گرسنگي مي‌ميرد، ايرج ميرزا خود را به آن راه مي‌زند و ... نيما در چنين دوره‌اي به سمبوليسم خاص خود روي مي‌آورد. سمبوليسمي كه عموماً ديدگاه سياسي غير مستقيم پوشيده گويي و رمزنويسي را به عنوان تنها حربه موثر به كار مي‌گرفت و چنين است كه در ديوان نيما نه تنها بيشتر شعرها نمادين هستند بلكه عنوان شعر هم نمادين است مانند : ققنوس، ناقوس، مرغ آمين و ...
مرحوم اخوان ثالث نقل مي‌كرد كه روزي در زندان شاهي پس از كودتا
مي‌پرسد، باز هم مي‌شود شعري گفت كه اين آقايان نفهمند ولي مردم بفهمند.
به قول يكي از زبان شناسان و منتقدان، شعر حافظ هم با استعارات و
ابهامات كلامي كه مي‌آفريند در ساز و كارهاي ذهني دست به همان
ترفندهايي مي‌زند كه نمونه‌اش را در شعر نيما مي‌بينيم.
جلال آل احمد مي‌گويد هر شب شعرهايي در اين كنگره خوانده مي‌شود و
شبي كه نوبت شعر خواندن نيما رسيد به ناگاه همگان با قطع برق
مواجه شدند، روي ميز خطابه شمعي نهاده شد و نيما شروع به
خواندن
شعر « آي آدمها » نمود كه با حال و هواي موجود در سالن بسيار
مناسب بود.
نيما زندگي مرفه‌اي نداشت و با دست مايه‌اي كه از وزارت فرهنگ آن
زمان مي‌گرفت به سختي امرار معارش مي‌كرد و عاليه خانم همسر
ايشان نيز كه به سمت كارمند بانك ملي انجام وظيفه مي‌نمود در گذران
زندگي، وي را همراهي مي‌نمود.
نيما دوران بازنشستگي را در خانه بسر مي‌برد و به سرودن شعر
مي‌پرداخت و اصولاً به علت اينكه بيشتر عمر خود را در يوش گذرانده
بود به سختي مي‌توانست خود را با آداب و فرهنگ مردم شهري سازگار نمايد، او هميشه آرزوي هواي كوه را داشت و ساعتهاي متمادي به
زادگاهش مي‌انديشيد، آنچنان كه با فرا رسيدن فصل تابستان خانه‌اي را كه در خيابان دزاشيب داشت اجاره مي‌داد و براي استراحت به زادگاهش باز مي‌گشت.
وي ده سال آخر عمرش با شعراي بنام مراوده بسيار داشت و خيل جوانان براي همنشيني و مصاحبت با نيما همواره اطراف او را فرا گرفته بودند.
وي در آخرين لحظات حيات پرافتخارش، زندگي آرامي داشت و از نگرانيهاي دروني‌اش اثري ديده نمي‌شد، نگاه آرام و حركاتش نرم و لطيف به نظر مي‌رسيد.
به گفته جلال آل احمد: بدين صورت بود كه پيرمرد دور از هر ادعايي به سادگي در ميان ما زيست و با ساده دلي روستايي خويش از هر چيز تعجب كرد و هر چه بر او تنگ گرفتند كمربند خود را تنگ تر بست و همچون مرواريد در دل صدف ناموزوني سالها بسته ماند. در چشم او كه خود چشم زمانه ما بود آرامشي بود كه گمان مي‌بردي شايد هم به حق از سر تسليم است.
در واپسين لحظات حيات، به خواست وي قرآن به نزدش آوردند و لاصفات صفا ( سوگند به فرشتگان صف در صف ) آيه‌اي بود كه آخرين نگاه او را به اين دنيا پر كرد.
او در طول حياتش چنان به زادگاهش عشق مي‌ورزيد كه در وصيت‌نامه خود نيز نوشته بود جسدش را در زادگاهش به خاك بسپارند.
شعر سپید یا شعر آزاد گونه‌ای از شعر نو فارسی است
که در دهه سی شمسی و با مجموعهٔ هوای تازه از
احمد شاملو ظهور پیدا کرد. تفاوت عمده این آثار
با نمونه‌های قبلی شعر نو در فرم شعر بود. در این سبک عموماً وزن عروضی رعایت نشده ولی آهنگ و موسیقی نمود دارد.
در دسته بندی شعر نو فارسی، گاهی به هر شعر
که در قالب شعر نیمایی نگنجد شعر سپید می‌گویند.
نمونه اشعار
سلاخی می‌گریست/ به قناری کوچکی/ دل باخته بود!
- احمد شاملو
دلم گرفته است/ دلم گرفته است /
به ایوان می روم و انگشتانم را بر پوست کشیده
ٔ شب می کشم/ چراغ‌های رابطه تاریکند
چراغ‌های رابطه تاریکند/ کسی مرا به آفتاب معرفی نخواهد کرد/ کسی مرا به مهمانی گنجشک‌ها نخواهد برد/ پرواز
را به خاطر بسپار/ پرنده مردنی ست. - فروغ فرخزاد
تاریخچه و شاعران معروف
۱ در مسیر شعر نو نیمایی در سال ۱۳۲۶
نخستین مجموعه شعر احمد شاملو به
نام آهنگ‌های فراموش شده به چاپ رسید.
به جهت آن که این مجموعه حاوی نخستین
نمونه‌های « شعر سپید » در زبان فارسی
است نشر آن در این سال سزاوار توجه‌است
( برای دیدن نقد و
نظرهای چند در مورد این کتاب، رک
:شمس لنگرودی، تاریخ تحلیلی شع
ر نو ، ۱/۳۵۴ به بعد) قطعنامه نام مجموعه
ٔ دیگر شعر احمد شاملو بود
که نخستین بار در سال ۱۳۳۰ منتشر شد.
این مجموعه حاوی چهار شعر بلند
بود که نشان می‌داد شاملو با عبور از شیوهٔ
نیمایی برای خود راه تازه‌ای می‌جوید
( جعفر یاحقی، جویبار لحظه‌ها:۶۱)
اسامی برخی از شاعران نامی این سبک در زیر آمده‌است:
هوشنگ ایرانی
تندرکیا
بیژن جلالی
احمد شاملو
یدالله رویایی
سید علی صالحی
منوچهر آتشی
احمدرضا احمدی
رضا براهنی
اه شعرهای بیناابین این دو سبک را شعر آزاد می‌نامند
.از سویی شعر بی وزن را شعر منثور
و یا سپید و یا حتی شعر آزاد نیز اطلاق می‌کتتد.
شیوه‌هایی با برداشتهای انتزاعی از شعر بی وزن مرسوم اس
که تعریف و مرزبندی شفاف
علمی ندارد و شعر سپید، آزاد، حجم و موج و... خوانده می‌شود.
نگاه نو [ویرایش]
شعر نو فارسی با وانهادن قالبهای شعر کلاسیک
در قرن ۱۴هجری بوجود آمد. این گونه از شعر فارسی
آزادی بسیاری را در فرم و محتوا به شاعر می‌دهد. نیما
یوشیج را پدید آورنده این نوع شعر در ادبیات فارسی می‌دانند.
شعر نو به لحاظ محتوا و جریان‌های اصلی ادبی حاکم بر آن کاملاً با شعر
کلاسیک فارسی متفاوت است و به لحاظ فرم
تکنیک ممکن است همانند شعر کلاسیک موزون باشد یا نباشد
یا وزن آن عروضی کامل باشد یا ناقص، استفاده از قافیه
در شعر نو آزاد است. معمولاً شعر نو فارسی را به دو دسته اصلی
تقسیم می‌کنند: شعر نیمایی
و شعر سپید. شعر (فارسی) از روز آغازین خود و با توجه به
چامه‌های در دست از چند هزار سال پیش تا کنون دارنده
ٔ قافیه و وزن عروضی بوده است و این نوع نوشته‌ها در واقع به
اشتباه شعر نامیده شده اند.
جریان‌های شعر نو فارسی [ویرایش]
شعر نیمایی
شعر سپید
شعر حجم
شعر موج نو
شعر ناب
شعر کودک و نوجوان
دهه شصت و موج سوم
شعرهای نگاره‌ای
شعر دهه هفتاد
شعر پست‌مدرن
شعر دهه هشتاد
چون شعر نیمایی کاربردی نو از وزن عروضی و قالبی بیسابقه ارائه کرده‌است و قبل از اشکال دیگر اشعار نوظهور نشو کرده‌است غالبا شعر نیمایی را با اصطلاح شعر نو برابر می‌دانند. در حالیکه برای کلیت شعرهای
غیر سنتی معاصر نیز اصطلاح شعر نو به کار می‌رود.
تقسیم بندی علمی [ویرایش]
در یک تقسیم بندی کلی به ترتیب شکل گیری
انواع شعر نو را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد:
شعر نیمایی (که کاربردی نو از عروض سنتی همراه با قالبی خاص را دارد)
شعر بی وزن (که از کاربرد عروض سنتی و قالبهای آن بدور است)
شیوه‌های انتزاعی [ویرایش]
گاه شعرهای بیناابین این دو سبک را شعر آزاد می‌نامند. از سویی شعر بی وزن را شعر منثور و یا سپید و یا حتی شعر آزاد نیز اطلاق می‌کتتد.
شیوه‌هایی با برداشتهای انتزاعی از شعر بی وزن مرسوم است که تعریف و مرزبندی شفاف علمی ندارد و شعر سپید، آزاد، حجم و موج و... خوانده می‌شود.
نگاه نو [ویرایش]
شعر نو فارسی با وانهادن قالبهای شعر کلاسیک در قرن ۱۴هجری بوجود آمد. این گونه از شعر فارسی آزادی بسیاری را در فرم و محتوا به شاعر می‌دهد. نیما یوشیج را پدید آورنده این نوع شعر در ادبیات فارسی می‌دانند. شعر نو به لحاظ محتوا و جریان‌های اصلی ادبی حاکم بر آن کاملاً با شعر کلاسیک فارسی متفاوت است و به لحاظ فرم و تکنیک ممکن است همانند شعر کلاسیک موزون باشد یا نباشد یا وزن آن عروضی کامل باشد یا ناقص، استفاده از قافیه در شعر نو آزاد است. معمولاً شعر نو فارسی را به دو دسته اصلی تقسیم می‌کنند: شعر نیمایی و شعر سپید. شعر (فارسی) از روز آغازین خود و با توجه به چامه‌های در دست از چند هزار سال پیش تا کنون دارندهٔ قافیه و وزن عروضی بوده است و این نوع نوشته‌ها در واقع به اشتباه شعر نامیده شده اند.
جریان‌های شعر نو فارسی [ویرایش]
شعر نیمایی
شعر سپید
شعر حجم
شعر موج نو
شعر ناب
شعر کودک و نوجوان
دهه شصت و موج سوم
شعرهای نگاره‌ای
شعر دهه هفتاد
شعر پست‌مدرن
شعر دهه هشتاد
قابل توجه خانواده تئاترشهر 